7° Γυμνάσιο Χαϊδαρίου "Νέα Φώκαια"

         Τα πηγάδια αυτά δεν αρκούσαν όμως για την ύδρευση της οικίας, των ζώων και της καλλιεργήσιμης γης, ιδιαίτερα μάλιστα το καλοκαίρι, και για τούτο το λόγο ο όγκος των υδάτων του πηγαδιού εμπλουτιζόταν με το άνοιγμα οριζόντιων στοών , πλαγίως του καθέτου βάθους του.

Επίσης για αποθήκευση περισσότερου ύδατος συνήθιζαν στην αυλή του σπιτιού να φτιάχνουν ομβροδέκτες, δεξαμενές δηλ. για την συγκέντρωση των ομβρίων υδάτων. Η προσπάθεια αυτή της ιδιωτικής πρωτοβουλίας στην  αρχαία Αθήνα , για να αντιμετωπιστεί  η  λειψυδρία, η αγωνία για εύρεση νερού αλλά και ο τρόπος  και  οι  τεχνικές  για την επιτυχή μάστευση ύδατος, δεν διέφερε καθόλου στον ίδιο  πάλι τόπο της Αθήνας, στην προπολεμική εποχή. Από την προσπάθεια εξασφάλισης ύδατος καθ? όλη τη διάρκεια του έτους, δεν έλειπε βέβαια και η κρατική πρωτοβουλία. Το κράτος των Αθηνών , κατά την κλασσική εποχή κυρίως, είχε κατασκευάσει διάφορα υδραγωγεία στα οποία μαστεύονταν τα υπόγεια ύδατα , αλλά  και αρκετό νερό από τις πολλαπλές πηγές γύρω από τον Ιλισό.

 Τα υδραγωγεία της αρχαίας Αθήνας ήταν τα παρακάτω :  1) Το υδραγωγείο της Εννεακρούνου Καλλιρόης στην περιοχή Γουδί, 2)Το υδραγωγείο του Θησείου που είχε την αφετηρία του στη συμβολή Ιλισού και Ηριδανού στην περιοχή Ζωγράφου, 3)Το υδραγωγείο του Κεραμικού, 4) Το υδραγωγείο του Υμηττού που ύδρευε τον Πειραιά και τέλος στα χρόνια της ρωμαϊκής κυριαρχίας το Ανδριάνειο υδραγωγείο.

       Ανέφερα τελευταίο το Αδριάνειο γιατί αυτό θα παίξει σημαντικό ρόλο στις προσπάθειες του νεοσύστατου ελληνικού κράτους  σχεδόν αμέσως μετά την επισημοποίησή του , αλλά  κυρίως από τις αρχές του εικοστού αιώνα  μέχρι τις παραμονές του Β? Παγκοσμίου Πολέμου. Το υδραγωγείο αυτό άρχισε να κατασκευάζεται το 130 μ.Χ. από τον Αδριανό  και τέλειωσε το 150 μ.Χ. επί Αντωνίνου του Ευσεβούς. Έπαιρνε το νερό από την Πεντέλη και δια μέσου του Ψυχικού και των Αμπελοκήπων το έφερνε μέχρι τη δεξαμενή στον Λυκαβηττό. Η μεταφορά του νερού γινόταν μέσα από ένα υπόγειο κανάλι, ύψους 1,5μ. και πλάτους 0,70μ. Η δεξαμενή στον Λυκαβηττό είχε χωρητικότητα 500 κ.μ. και η πρόσοψή της που έβλεπε προς την πόλη ήταν διακοσμημένη με προστώο από  τέσσερις ιωνικούς κίονες .   Κατά το Μεσαίωνα  μεγάλα του τμήματα καταστράφηκαν από διάφορους επιδρομείς που για να αποκόψουν την ύδρευση της πόλεως των Αθηνών , έφρασσαν τον αγωγό του υδραγωγείου με πέτρες και χώματα.

            Μετά την απελευθέρωση το δίκτυο και οι εξωτερικοί αγωγοί παρουσίαζαν πολλές φθορές και για τούτο η κοινότης των Αθηναίων προέβη σε εργασίες καθαρισμού και επισκευών του δικτύου το 1834, με χρήματα  που συγκεντρώθηκαν από εράνους αλλά και  σχετικό δάνειο. Το 1839 ο  αρχιτέκτονας Σταμάτης Κλεάνθης μαζί με τους Έσλιν, Βερτχάϊμ και Θεόδωρο Ράλλη ίδρυσε εταιρία με σκοπό να αναλάβει τις τεράστιες δαπάνες  επισκευής και εμπλουτισμού του υδραγωγείου με νέα πηγάδια,  σ? αντάλλαγμα βέβαια την μετέπειτα εκμετάλλευση της ύδρευσης, τις προτάσεις της οποίας όμως προς την κοινότητα το 1840 και 1841 απέρριψε το Δημοτικό συμβούλιο. Έκτοτε έγιναν πολλές προσπάθειες για εμπλουτισμό του υδραγωγείου με μεγαλύτερες ποσότητες ύδατος, ώστε να καλυφθούν οι ανάγκες της Αθήνας;  ο πληθυσμός της οποίας ολοένα και αυξανόταν με την πάροδο των ετών.      Το πρόβλημα της ανεπαρκούς ύδρευσης  Αθηνών και Πειραιά  απασχόλησε  για πρώτη φορά σοβαρά το επίσημο κράτος με  την κυβέρνηση Τρικούπη το 1890 που ανέθεσε σε εμπειρογνώμονες να συντάξουν σχετικές μελέτες και προτάσεις.    Μέσα σ? αυτές υπήρξε η ιδέα  μεταφοράς υδάτων από τις πηγές της Στυμφαλίας(ΕδουάρδοςΚελλενέκ),υδρομάστευσης

 από το Θριάσιο πεδίο, υδρομάστευση από τις πηγές Σουβάλας και Γραβιάς του Βοιωτικού Κηφισού ( Κ. Τζουράς ),  υδρομάστευση από τις πηγές του Μέλανος ποταμού( Η. Αγγελόπουλος).

Κάποιες από αυτές εφαρμόστηκαν , χωρίς όμως δυστυχώς να αποδώσουν τα αναμενόμενα.

           Το 1920 ο διευθυντής του γραφείου υδραυλικών μελετών του Υπουργείου Συγκοινωνίας Θ. Γενιδουνιάς, μελέτησε όλες τις προτάσεις της τελευταίας 25ετίας και κατέληξε στο σύστημα ύδρευσης με τεχνητές λίμνες και άρχισε τη μελέτη της κατασκευής τεχνητής λίμνης στον Χάραδρο του Μαραθώνα., με βάση μελέτη του 1892 του Κελλενέκ. Οι μελέτες και οι προτάσεις  για την ανεύρεση πόρων  συνέχιζαν μέχρι που στις 4. 4. 1925 επιτέλους το ελληνικό Δημόσιο υπέγραψε σύμβαση με την Τράπεζα  Αθηνών και την εταιρία  ULEN για την κατασκευή νέων έργων ύδρευσης και ειδικότερα την κατασκευή φράγματος και τεχνητής λίμνης . Συγχρόνως το Δημόσιο συνήψε άλλη συμφωνία για ανασκευή και επέκταση των αγωγών και των συλλεκτήρων του υδραγωγείου. Σύμφωνα με τις υπογραφείσες συμβάσεις , η εκμετάλλευση θα γινόταν από την  Ανώνυμη Εταιρία Υδάτων Αθηνών - Πειραιώς - Περιχώρων  ή  Ε.Ε.Υ. Το 1926 άρχισαν τα έργα του  φράγματος που ήταν έτοιμο μετά από τρία χρόνια. Στο μεταξύ η ανακαίνιση του  Αδριάνειου υδραγωγείου έλυσε σημαντικά προβλήματα στην ύδρευση. Ταυτόχρονα άρχισε να χρησιμοποιείται θαλάσσιο νερό για το πλύσιμο και το κατάβρεγμα των δρόμων και  των πλατειών. Το 1931 είχαν τελειώσει όλα τα έργα του νέου υδραγωγείου του Μαραθώνα και στις 3 Ιουνίου τα νερά της λίμνης διοχετεύθηκαν στην Αθήνα και τον Πειραιά. Η χωρητικότητα του Μαραθώνα  ήταν 41 εκ.κ.μ.

           Ο Μαραθώνας ήταν το πρώτο στάδιο μιας σειράς έργων για την υδροδότηση της Αθήνας. Το 1957 περατώθηκε συμπληρωματικό υδρευτικό έργο στη λίμνη Υλίκη. Το 1965 προκρίθηκε μελέτη για κατασκευή έργων στον ποταμό Μόρνο τα εγκαίνια του οποίου έγιναν το Νοέμβρη του 1979 και το έργο λειτούργησε δοκιμαστικά , όχι όμως και επιτυχώς , το καλοκαίρι του 1980. Μετά το σεισμό που έγινε το Φεβρουάριο του 1981  κατά τον οποίο προκλήθηκαν στο Μόρνο πολλές ζημιές, άρχισαν έργα επισκευής αλλά και συμπλήρωσής του.

Να θυμίσουμε ακόμα ότι η Ε.Ε.Υ. ήταν ο φορέας που εκμεταλλευόταν μέχρι πρόσφατα τα υδρευτικά έργα°  και η  ΟΥΛΕΝ είχε τις μισές μετοχές, και η Εθνική τις άλλες μισές. Επί δικτατορίας η Εθνική εξαγόρασε τις  μετοχές της ΟΥΛΕΝ.   Το 1980 με τον νόμο 1068 , συστάθηκε ενιαίος φορέας ύδρευσης - αποχέτευσης πρωτευούσης με τη συγχώνευση του ΟΑΠ  και της ΕΕΥ  σε ενιαίο φορέα με την ονομασία  ΕΥΔΑΠ, δηλ. Εταιρία Ύδρευσης και Αποχέτευσης  Πρωτευούσης.

ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΕΛΑΤΣΟΡΑΣ